Mondhygiëne

Tandglazuur is een bescherming van de tanden. Dit tandglazuur is vrij fragiel en moet versterkt worden door fluor, vandaar het belang van een tandpasta met voldoende fluoride erin. Enkel indien de tanden gevoelig blijven voor gaatjes ondanks twee x per dag poetsen met een juiste tandpasta, wordt aangeraden om een tandpasta met extra hoge hoeveelheid fluor (dit is enkel op voorschrift van de tandarts!), een fluor-gel of fluoride-mondspoeling te gebruiken.

Tandglazuur beschermt de tanden tegen zuuraanvallen afkomstig van zure en zoete voeding en dranken (mondbacteriën zetten in de mond suikers om in zuren). Tijdens de zuuraanval wordt het tandglazuur zachter. Als men nu de tanden zou poetsen, wordt een stukje tandglazuur gewoon weggepoetst. Meteen na een maaltijd de tanden poetsen wordt daarom ten zeerste afgeraden. Dankzij ons speeksel wordt de zuuraanval geneutraliseerd en wordt het tandglazuur weer hard, maar dit kan tot een half uur duren. Als je toch na de maaltijd je tanden wil poetsen, moet je minstens een half uur wachten. Stel dat je 's morgens niet veel tijd hebt, poets je beter je tanden voor het ontbijt. Als voordeel heeft dit dan dat het tandglazuur net versterkt is door de fluor in de tandpasta.

Tandglazuur is ook onderhevig aan mechanische slijtage. Dit wordt in de hand gewerkt door verkeerde poetstechniek (teveel en/of te hard poetsen) of door gebruik van verkeerde hulpmiddelen (tandpasta met een hoog gehalte aan schuurmiddel of met een schuurmiddel met grove korrel of te harde tandenborstel). Dentaid/Vitis is gekend om hun tandpasta's met zeer kleine schuurkorreltjes. Verlies van tandglazuur is definitief, het kan niet worden hersteld. Vraag hierbij ook raad aan uw tandarts!

Vele bacteriën zijn op natuurlijke wijze in het hele menselijke lichaam aanwezig. De meeste zijn ongevaarlijk en zelfs van essentieel belang voor het correct functioneren van het lichaam, en meer in het bijzonder de mond. Ze houden mee het tandvlees gezond: gezond tandvlees heeft een roze kleur en ligt stevig om de tanden en kiezen. Als u het aanraakt, bijvoorbeeld met poetsen, flossen of eten, dan bloedt het niet. Om dit zo te houden is het belangrijk om de mond ook niet langdurig te spoelen met een ontsmettende mondspoeling of om per dag te vaak te poetsen/flossen/spoelen. Als de goede bacteriën in de mond verdwijnen, wordt deze ook gevoeliger voor ontstekingen, net zoals bij te weinig poetsen/flossen/spoelen. Het is dus van belang om een goed evenwicht te behouden.

Hieronder vindt u een praktisch overzicht: wanneer gebruik je wat?

II. Tandpasta

Tandpasta moet fluor bevatten om zijn versterkende werking op het tandglazuur te kunnen uitoefenen. Het fluorgehalte is afhankelijk van de leeftijd. Er wordt aangeraden om te starten met een tandpasta met laag fluor-gehalte wanneer de eerste melktanden verschijnen. Er wordt nadien overgeschakeld naar een tandpasta met hoger fluorgehalte als de melktanden beginnen uitvallen en de definitieve tanden verschijnen.

Gebruik bij voorkeur een aangepaste tandpasta volgens leeftijd:

• Kinderen met melktanden gebruiken best een tandpasta met 500ppm fluor. Deze tandpasta bevat weinig fluor zodat deze nog mag ingeslikt worden.

• Wanneer de tanden van je kind beginnen te wisselen, kan worden overgegaan naar een sterkere tandpasta (met een fluorgehalte van 1350 ppm tot 1500 ppm). Hierbij wordt het wel belangrijk om de tandpasta goed uit te spuwen!

Er bestaat bij volwassenen ook een tandpasta aangepast naar de gewenste behoefte:

• Orthodontie: Vitis orthodontic, Elmex junior professional,...

• Bloedend tandvlees: Vitis gezond tandvlees, Paradontax, Meridol,...

• Droge mond: Oral balance,...

• Gevoelige tanden: Desensin Repair, Elmex groen professional, Mirasensitive HAP+, sensodyne repair & protect,...

• Vlekken op de tanden: Vitis whitening, Fluocaril Whitening, Sensodyne whitening,...

• Prothese: Corega mousse (of corega tabletten)

• Slechte adem: Halita, Meridol halitosis,...

Er bestaan ook tandpasta's met een complete werking, die op elk punt van de mondhygiëne werken, o.a. frisse adem, minder tandplak, minder tandsteen, minder gaatjes, wittere tanden,... Door deze alles-in-één formule gaan de bestanddelen elk afzonderlijk in lagere hoeveelheden aanwezig in de desbetreffende tandpasta ten opzichte van een tandpasta die op één punt werkt. Als er één specifiek probleem is, neem je dus beter een tandpasta die op dit ene probleem werkt dan een "complete" tandpasta.

Na het tanden poetsen mag met water nagespoeld worden. Voor een langere inwerking van de tandpasta zou, vooral voor het slapen gaan, best niet te grondig nagespoeld worden met water.

III. Tandenborstel

Gebruik een zachte tandenborstel met een kleine borstelkop zodat je makkelijk overal kan poetsen. Wij werken liefst met Oral B voor de (manuele en elektrische) tandenborstels, deze worden ook het meeste door tandartsen aangeraden. Hieronder een klein overzicht van hun uitgebreide gamma.

• Kind 4 - 24 maanden, manueel: Oral B stages 1

• Kind 2 - 4 jaar, manueel: Oral B stages 2

• Kind 5 - 7 jaar, manueel: Oral B stages 3

• Kind + 8 jaar, manueel: Oral B Pro Expert junior

• Volwassenen: manueel

Gebruik een manuele borstel aangepast volgens behoefte. Voor een kunstgebit is een andere tandenborstel nodig dan bij orthodontie of bij een gewoon gebit.

• Prothese: Oral B Prothese

• Orthodontie: Oral B Orthodontic

• Simpele borstel met slijtage-indicator: Oral B tandenborstel met 1.2.3

• Flexibele borstel: Oral B pro expert premium proflex

• Vaste borstel: Oral B complete clean 5-way

• ....

Elektrisch poetsen zorgt voor meer verwijdering van tandplak en minder kan op gaatjes. Hier is er een ruime keuze tussen verschillende motor in de tandenborstels, alsook in de verschillende borstelkopjes. Dit wordt allemaal bepaald door de leeftijd en de behoefte van de persoon zelf:

• Kinderen vanaf 3 jaar (reinigen tand per tand!): Oral B refill van Avengers, Frozen, Mickey, Star wars,... 

• Volwassenen die graag tand per tand reinigen: ronde opzetborstels: Oral B cross action, Oral B flos action

• Orthodontie (enkel ronde opzetborstels): Oral B orthokit orthocare

• Extra zacht (enkel ronde opzetborstels): Oral B sensitive

• Volwassenen die liefst over de tanden blijven glijden: lange opzetborstels: Oral B trizone

De elektrische borstels voor kinderen hebben een motor type "500", terwijl volwassenen eerder een motor van minimum type "1000" nodig hebben. Dit type geeft het aantal draaiingen en trilling van de tandenborstel weer, wat een gevolg heeft voor de efficiëntie van de reiniging.

IV. Reinigen tussen de tanden

Reinigen tussen de tanden is heel belangrijk om gingivitis (tandvleesontsteking) en parodontitis (ontsteking tot aan het kaakbeen) te voorkomen. Om goed te reinigen gebruikt men best een hulpmiddel aangepast aan de grootte van de interdentale ruimte (ruimte tussen de tanden). Als de tanden dicht bij elkaar staan gebruikt men best flosdraad of tandenstokers, indien de tanden verder uit elkaar staan wordt de voorkeur gegeven aan de borsteltjes.

1. Tandenstokers

Tandenstokers zijn makkelijk te gebruiken en handig om mee te nemen. Er zijn 2 types van tandenstokers die wij aanraden:

• Hout: hierbij is de vorm heel belangrijk: een driehoekige tandenstoker die eindigt op een punt. Door het hout vooraf nat te maken, wordt het hout soepel en kan de tandenstoker makkelijk in de gewenste hoekjes geduwd worden: Gum periopic.

• Rubber: het voordeel is dat het tandglazuur minder snel beschadigd kan worden: Gum soft pics (in 2 groottes).

2. Flossen

Er bestaan verschillende diktes flosdraad om optimaal elk individueel gebit goed te kunnen verzorgen.

• Kleine ruimte tussen de tanden (tape): Oral B satin floss

• Grotere ruimte tussen de tanden (rondere flosdraad): Oral B essential floss

• Reinigen tussen beugels, implantaten,...: Oral B super-floss, Oral B ultra-floss,... De flosdraad kan met behulp van brugnaalden gemakkelijker naar de gewenste plaats gebracht worden.

• Reinigen van gebit met vullingen/haperingen tussen de tanden, flosdraad die niet snel breekt: Oral B pro expert premium floss

De tandarts kan samen met jou op zoek gaan naar de juiste maat van borstel. Dit is afhankelijk van de ruimte aanwezig tussen de tanden. Van Interprox zijn er verschillende kleuren die overeenkomen met een bepaalde borsteldikte. Men kan ook kiezen voor de rechte of gekromde borsteltjes, al naargelang persoonlijke voorkeur en reinigingstechniek.

V. Mondspoeling

Let hierbij vooral op de mondspoelingen die slechts op korte termijn mogen gebruikt worden. Dit zijn de verschillende ontsmettende mondspoelingen zoals Hextril, Corsodyl, Isobetadine mondspoeling, Perio-aid 0.12,....

Mondspoelingen die op lange termijn kunnen gebruikt worden zijn vooral om tandplak te verwijderen en /of met fluoride om de tanden te versterken. Voorbeelden: Vitis, Listerine, Elmex, Meridol,... Hierbij gaat men kiezen volgens behoefte:

• Orthodontie: Vitis orthodentic, Elmex junior,...

• Bloedend tandvlees: Vitis gezond tandvlees, Meridol,...

• Droge mond: Dentaid xeros,

• Gevoelige tanden: Desensin repair, listerine professional,...

• Vlekken op de tanden: Vitis Whitening, Fluocaril whitening, Sensodyne whitening,...

• Slechte adem: Halita, Meridol halitosis,...

Bij gingivitis kan een afbouwschema gedaan worden indien die vaak terugkomt: start met twee maal 10ml per dag met Perio-Aid 0.12 spoelen, de fles uitgebruiken en dan overschakelen op de Perio-Aid 0.05. Met deze fles ook twee x 10ml per dag spoelen en dit tot 2 à 3 flessen zijn uit gebruikt. Als onderhoud wordt er nadien overgegaan naar de Vitis gezond tandvlees.

VI. Tandartsbezoek

Het is belangrijk om regelmatig uw tandarts te bezoeken, reeds vanaf jonge leeftijd. Deze kan cariës ontdekken als het nog in een vroeg stadium is. Meldt zeker als een tand gevoeliger wordt voor koud-warm prikkels of voor bepaalde (suikerrijke) voeding. Zo bent u er op tijd bij en kan erger voorkomen worden.

1 keer per jaar is een minimum om nog terugbetaling te krijgen bij de mutualiteiten. Wie gevoelig is voor gaatjes, laat best 2 keer per jaar zijn tanden nakijken.

• Cariës vaak ontstaat in de ruimte tussen uw tanden en kiezen (de zogeheten 'interdentale' ruimten)?

• U dit kunt voorkomen door deze ruimten met interdentale borsteltjes te reinigen?

• Het raadzaam is om het aantal eet- en drinkmomenten per dag te beperken tot max. 7?

• Uw speeksel een belangrijke beschermer is van uw gebit?

• Beginnende gaatjes kunnen herstellen door goed te poetsen met Natriumfluoride tandpasta?

Tandplak kan niet alleen gaatjes veroorzaken, maar ook een ontsteking van het tandvlees. Voorkomen is beter dan genezen, gebruik de juiste hulmiddelen bij gevoelig tandvlees:

• Gebruik een zachte tandenborstel met afgeronde borstelharen

• Gebruik een aangepaste tandpasta (bv. Vitis gezond tandvlees, Parodotax, Meridol,...)

• Tandplaque tussen de tanden en kiezen kunt u verwijderen met interdentale borstels zoals Interprox

• Voor het aanvullend reinigen van de kleinste ruimten tussen uw tanden en kiezen zijn flosdraad, tandenstokers en mondspoeling zeer geschikt

Indien een ontsteking van het tandvlees niet gepast wordt opgevolgd, kan deze ontsteking verder gaan tot aan het kaakbeen. Dit wordt parodontitis genoemd. Om dit te behandelen zijn er specifieke parodontologen.

Zorg dat het niet zo ver komt, ga regelmatig naar uw tandarts, laat tandplak zeker jaarlijks verwijderen en meld veranderingen in gevoeligheid van uw tanden!

VII. Voeding, tussendoortjes en andere gewoonten

Beperk het aantal maaltijden en drankgelegenheden (water niet inbegrepen!) tot maximum 7 per dag.

• Matig de consumptie van gesuikerde voedingsmiddelen (Suiker wort door de mondbacteriën omgezet in zuur, wat de tanden zal aantasten)

• Beperk het gebruik van dranken die van nature zuur zijn zoals vruchtensappen en bepaalde frisdranken

• Kauw tussendoor op een kauwgom met 100% xylitol. Dit gaat de zuuraanval van voeding en dranken op de tanden verminderen

Roken zorgt in de eerste plaats voor een esthetisch probleem: vlekken op de tanden door de aanwezige teer in de sigaret of sigaar. Daarnaast zorgt roken ook voor een verminderde doorbloeding van het tandvlees. Hierdoor gaat gingivitis zich sneller kunnen ontwikkelen, maar ook moeilijker te genezen zijn! (Wil u stoppen met roken? Bezoek zeker de website www.tabakstop.be)

VIII. Tips bij verschillende kwaaltjes

Droge mond

Speekselproductie neemt af naarmate men ouder wordt. Dit is leidt tot een aantal vervelende klachten zoals een droog, plakkerig gevoel in de mond, moeite met slikken, een brandend gevoel op de tong, een droog gevoel in de keel, gebarsten lippen, minder smaakgevoel of een metalige smaak in de mond, zweertjes in de mond, vaak slechte adem, moeite met kauwen en/of spreken,...

Vrouwen ondervinden echter een extra afname in speekselproductie tijdens de zwangerschap en tijdens de menopauze. Bepaalde aandoeningen (bv. koorts, diabetes mellitus, ziekte van Parkinson, syndroom van Sjögren, ziekte van Hodgkin, aandoeningen aan de speekselklieren, HIV/AIDS...), bepaalde gewoonten (weinig drinken, veel spreken, roken, mond niet sluiten,...), bepaalde voeding (veel zout, alcohol, koffie, bruisende dranken,...) en bepaalde medicatie en therapie (anti-allergiepillen, sommige pijnstillers, medicatie voor neusverkoudheid, medicatie voor bloeddruk en hartritmestoornissen, plaspillen, bepaalde antidepressiva, chemo en bestraling,...) gaan ook een vermindering van de speekselproductie tot gevolg hebben.

Stimuleer de speekselproductie en voorkom dehydratatie:

• Drink regelmatig water.

• Zuig op kleine stukjes ijs.

• Kauw op suikervrije kauwgum of eet suikervrije snoepjes, zoals Xylitol

• Gebruik speekselvervangers in spray, gel of mondspoeling (Dentaid xeros, OralBalance,...)

Speeksel is belangrijk en heeft wel degelijk een aantal functies. In geval van mondhygiëne heeft het een beschermende werking op de tanden/mond, waardoor er minder snel gaatjes of ontstekingen gaan ontstaan. Het zorgt daarnaast ook voor de bevochtiging van de voeding, een eerste stap in het verteringsproces.

Gevoelige tanden

• Poets uitsluitend met een specifieke tandpasta (bv. Desensin Repair, Elmex groen professional, Mirasensitive HAP+, Sensodyne repair&protect,...). Afwisselend poetsen met andere tandpasta's kan de effectiviteit van de behandelende tandpasta verminderen

• Spoel de mond na het tandenpoetsen met heel weinig water na. Alleen uitspugen of eventueel naspoelen met specifiek mondspoelmiddel (bv. Desensin Repair, Listerine professional,...) is al voldoende.

• Gebruik een zachte tandenborstel met afgeronde borstelharen

• Vermijd slechte gewoontes (het gebruik van ronde houten tandenstokers, nagelbijten, gebruik van pijp, roken,...)

• Eet en drink zo min mogelijk zure voedingsmiddelen en zure dranken

Bezoek uw tandarts in het geval van tandgevoeligheid. Hij/zij kan u van advies voorzien en u van uw tandgevoeligheid afhelpen.

Slechte adem

Dit wordt meestal veroorzaakt door een plaque op de tongrug, maar ook door gingivitis en parodontitis, tandplaque en tandsteen, een droge mond, ontstekingen in de mond, neus(holten) en aan de luchtwegen, maag- en darmproblemen, diabetes mellitus, extra orale halitose vanuit de longen,...

• Zoek een vertrouwenspersoon die de kwaliteit van uw adem regelmatig controleert; zo hoeft u zich niet onzeker te voelen

• Drink voldoende water (1,5 liter) om een droge mond te voorkomen

• Eet 3x per dag, sla het ontbijt niet over

• Vermijd knoflook, uien en scherp gekruid eten

• Wees matig met het gebruik van koffie en/of alcohol

• Gebruik specifieke halitose-producten (bv. Halita, Meridol Halitosis,...) dagelijks. Zo zorgt u ervoor dat de slechte adem niet terugkomt.

Een implantaat of kunstgebit is nodig om voeding te kunnen blijven kauwen. Kauwen op voeding zet namelijk het hele verteringsproces in werking en is de eerste stap om voedsel te verkleinen zodat de voedingsstoffen kunnen worden opgenomen.

Bij dragers van een kunstgebit of implantaat kunnen zich op meer plaatsen etensresten nestelen. Die zullen de vorming van tandplak, slechte adem en gingivitis in de hand werken. Voorzichtig en grondig reinigen is dan ook van het allergrootste belang.

Een kunstgebit of implantaat moet even goed worden verzorgd als echte tanden. Uiteraard loop je met een kunstgebit of implantaat geen risico meer op gaatjes, maar tandplak en tandsteen kunnen zich er even goed op ontwikkelen en er kunnen ook bacteriën of etensresten tussen komen te zitten waardoor de gezonde tanden of het tandvlees problemen kunnen krijgen.

Draag je een vast implantaat? Volg dan de gebruikelijke aanbevelingen voor mondhygiëne, met bijzondere aandacht aan de verzorging:

• Poets je tanden tweemaal per dag, na het ontbijt en vóór het slapengaan.

• Gebruik elke dag interdentale borsteltjes, flosdraad, tandenstokers en mondspoeling om de plaatsen te reinigen waar je met een tandenborstel moeilijk bij kunt, en om de ontwikkeling van slechte bacteriën overal in je mond te beperken.

• Er kan eventueel ook een monddouche gebruikt worden indien gewenst.

• Vergeet niet om bij de tandarts langs te gaan. Regelmatige controles zijn van fundamenteel belang om mondproblemen te voorkomen.

Draag je een kunstgebit of gebitsprothese? Volg dan de klassieke aanbevelingen in verband met mondgezondheid om je tanden en mond te verzorgen:

• Neem je kunstgebit uit je mond om ze te poetsen met een speciale tandenborstel. Poets beide kanten (binnen- en buitenkant) zodat er geen etensresten achterblijven.

• Poets met een product zonder schuurmiddel (bv. Corega mousse) zodat er geen krassen in je kunstgebit (voornamelijk in het roze, zachtere gedeelte) komen.

• Gebruik een zachte of speciale tandenborstel om je tandvlees zachtjes te reinigen.

• Plaats je kunstgebit regelmatig in een speciale oplossing. Volg de gebruiksinstructies.

Als je kunstgebit niet meer mooi blijft zitten, kan je gebruik maken van een kleefcrème. Hierdoor blijft het kunstgebit mooi zitten, wat spreken en eten vergemakkelijkt, maar etensresten (denk o.a. aan die vervelende pitjes en zaadjes) krijgen niet meer de kans om tussen het kunstgebit en het tandvlees te kruipen. We werken hier met 2 merken Corega en Fixodent. Corega is een kleefcrème die als lijm fungeert, Fixodent trekt het kunstgebit vacuüm op het tandvlees. Een klein verschil, maar men moet zelf ondervinden wat het beste voor zichzelf is.

Zelfs als je geen tanden meer hebt, moet je toch regelmatig bij je tandarts langsgaan. Zij of hij controleert of het zachte weefsel in je mond gezond is en onderhoudt je kunstgebit. Het reinigen van gebitsprothesen met vibraties of ultrasone apparaten helpt om barstjes op te sporen.

Bron: Listerine, oral B, dentaid, UZLeuven