Bescherming tegen de zon

Zon

Onze huid wordt continu blootgesteld aan de zon. Hoewel we de zon nodig hebben (o.a. voor de aanmaak van vitamine D, verbeteren van de stemming, regeling van ons dag-nacht ritme,...) , kan een overdaad aan zonneschijn schade toebrengen. Bij overmatige blootstelling riskeert u huidletsels zoals zonnebrand, vroegtijdige huidveroudering en zelfs huidkanker.

Het zonlicht omvat ultraviolet (UV) licht (stralen met korte golflengte: 280nm - 400nm), het zichtbare licht (licht met middellange golflengte: 400nm - 700nm) en infrarood (IR) licht (licht met lange golflengte: 700nm - 1mm). Hoe langer de golflengte van het licht, hoe dieper de straling in de huid kan doordringen, maar hoe minder de kans dat er schade wordt aangericht. De grote boosdoener is het licht met korte golflengte, nl. de UV-straling die de zon uitzendt.

Er bestaan verschillende soorten UV-straling: UV-A, UV-B en UV-C straling.

UV-A stralen: zijn altijd aanwezig, ze kunnen door wolken en luchtvervuiling, maar ook door glas heen dringen. Ze zijn verantwoordelijk voor de kortdurende bruinverkleuring van de huid, maar veroorzaken ook huidveroudering (door beschadiging van bindweefsel verliest de huid zijn elasticiteit), zonneallergie/-intollerantie, onderdrukking immuunsysteem, schade aan ogen en huidkanker.

UV-B stralen: zijn overdag niet altijd even fel aanwezig, ze zijn het sterkst rond het middaguur. Ze zorgen voor het langdurige bruinen van de huid en voor huidverdikking, maar kunnen ook zonnebrand, huidkanker (meer schade dan bij UV-A) en schade aan de ogen veroorzaken. UV-B levert energie aan de huid om zelf vitamine D te kunnen aanmaken.

UV-C stralen: zijn de krachtigste UV-stralen. Gelukkig wordt UV-C bijna helemaal door de ozonlaag geabsorbeerd. Hier is het dus zeker van belang om deze niet verder te laten verdunnen.

Natuurlijke bescherming

Onze huid heeft heel wat systemen ontwikkeld om zich tegen de stralen te beschermen: pigmentatie, huidverdikking en verdediging op het niveau van de cellen zelf.

Pigmentatie: in de huid bevinden zich melaninekorreltjes die zorgen voor de bruine kleur tijdens zonneblootstelling. De korreltjes vormen een beschermende mantel boven de DNA-kern van elke huidcel. Zo wordt het DNA beschermd tegen schadelijke stralen.

Verdikken van de bovenste huidlaag (hoornlaag): de hoornlaag van de huid wordt dikker waardoor de UV-B stralen meer worden gefilterd.

Cellulaire bescherming: onze cellen bevatten heel wat enzymen die schadelijke stralen neutraliseren en DNA-schade herstellen.

Invloeden op de intensiteit van de UV-stralen

Water, zand en sneeuw reflecteren het zonlicht (zand 20%, sneeuw zelfs 80%), waardoor meer UV-straling de huid bereikt en u dus sneller verbrandt. Omdat de kracht van de zon met de hoogte toeneemt, is het belangrijk om tijdens een verblijf in de bergen zonnebescherming met een hogere factor te gebruiken. Ook tijdens het zwemmen kan de huid verbranden, omdat het UV-licht gemakkelijk water doordringt. Bovendien spoelen zonneproducten (zelfs waterbestendige) gedeeltelijk van de huid af. Sneeuw, water, zand en een verblijf in de bergen vergroten dus de kans op verbranden.

Wijde kleding met lange mouwen en een brede hoed of pet beschermen goed tegen de zon. Zorg dat de kledij dicht geweven is. U kan dit gemakkelijk testen: houd een kledingstuk tegen sterk licht. Als er nog lichtpuntjes te zien zijn, kan de bescherming tegen zonlicht te laag zijn. Donkere kleding voelt warmer aan, maar is wel veiliger, want ze absorbeert meer licht en dus ook meer UV-straling.

Hou ook rekening met de UV-index die je vindt in de verschillende weerberichten. Dit is steeds de UV-index zonder bewolking. Indien er toch bewolking is, zal deze verkleinen, maar men moet wel oppassen voor opklaringen, dan is de UV-index van die dag maximaal!

De hoeveelheid UV-licht waarmee de huid in aanraking komt, hangt af van veel factoren, zoals het tijdstip van de dag, het seizoen, de hoogte en de geografische locatie. Tijdens perioden van intensieve UV-straling, bijvoorbeeld op het midden van een warme zomerdag, wordt aangeraden om beschermende kleding te dragen en een zonnebrandmiddel te gebruiken als u naar buiten gaat.

Wat kunt u zelf doen? 

Breng een zonnecrème aan die is aangepast aan uw fototype. Het fototype geeft de huidgevoeligheid voor zonlicht aan. Mensen met een licht huidtype verbranden sneller dan donkere types. We onderscheiden 6 huidtypes (zie tabel).  

Gebruik bij de eerste zon een zonnecrème met hoge beschermingsfactor (SPF 50+). Naarmate de huid meer gewoon is aan de zon en dus meer gebruind is, kan overgeschakeld worden naar een factor SPF 30 (of eventueel SPF 20). Bij kinderen, ouderen of risicopersonen kan best steeds een zonnecrème met SPF 50+ gebruikt worden.

Let op: kinderen zijn extra gevoelig voor de zon. Ze zijn in volle ontwikkeling en hun huid is dunner en gevoeliger dan die van volwassenen. Langdurige blootstelling en frequente zonnebrand op kinderleeftijd hebben vele jaren later een invloed op de ontwikkeling van huidkanker.

Breng het product 30 min. vóór zonneblootstelling aan op de huid. De crème moet kunnen indringen en een beschermlaag vormen.

Breng de zonnecrème overal op het lichaam aan, hierbij worden oren, nek en voeten makkelijk vergeten! Let ook op de randjes aan kledij of zwempak.

Breng voldoende product aan, 2 lagen beschermen beter dan 1 laag. Door de verschillende texturen (crème, fluide, melk, gel, wetskin-gel, spray, mist/nevel, stick,...) die aanwezig zijn, vindt ieder iets geschikt voor zijn type huid (droog - normaal - vet). 

Als de zonnecrème aangenaam aanvoelt, zal men sneller opnieuw smeren en zich ook beter beschermen. 

We hebben veel keuze bij Vichy, La Roche Posay, Uriage, Widmer en Lierac.

Breng het product regelmatig opnieuw aan (om de twee uur) vooral wanneer u bent gaan zwemmen, gezweet heeft of zich afgedroogd heeft. Er hier 2 soorten: gewone zonnecrèmes die om de 2u dienen gesmeerd te worden (er zijn crèmes voor op droge huid of voor op natte huid (wetskin-gel) te krijgen) en de zonnecrèmes op basis van liposomen die een ganse dag werken (maar op intense momenten raden we aan toch 's middags de zonnecrème nog eens te herhalen). De langwerkende zonnecrèmes vinden we terug in gamma's zoals ISDIN en Widmer.

Vermijd zon tussen 11u00 en 16u00 en let op met frisse wind, wolken en een weerkaatsende bodem. De frisse wind of afkoelend water zorgt ervoor dat u de warmte op uw huid minder snel aanvoelt.

Bescherm uzelf en uw kinderen tegen overdadig zonlicht met een zonnebril, hoed en donker, dicht geweven T-shirt. Draag een zonnebril die zowel UVA- als UVB-licht tegenhoudt: behalve de huid, kunnen ook de ogen schade lijden door UV-licht.

Smeer u ook in wanneer u in de schaduw of onder een parasol zit. Een strandparasol houdt slechts 40 tot 50% van de UV-stralen tegen, de rest van de straling wordt doorgelaten of bereikt de huid via reflectie. Zelfs bij bewolking of onder een parasol kan de huid dus nog verbranden.

Als u tot een risicogroep behoort (erfelijke aanleg, licht fototype, veel zonverbranding op jonge leeftijd,...) dan is het aangeraden uzelf regelmatig te onderzoeken. Contacteer uw dermatoloog bij veranderingen bij één van uw pigmentvlekken.

Drink voldoende water. Een goed gehydrateerde huid gaat zijn barrièrefunctie beter vervullen.

TIP: Een bruine teint die u geleidelijk heeft gekregen zonder te verbranden, blijft veel langer en is stralender dan een bruine teint na intensief zonnen.

Zonneallergie 

Dit komt heel vaak voor bij vrouwen tussen 15 en 35jaar.

Zonneallergie zijn kleine rode vlekjes/bobbeltjes die vooral te zien zijn in decolleté, op de voorarmen en/of op de benen en die jeuk kunnen veroorzaken. Dit is vooral het geval bij blootstelling ann de eerste zon na de winter. Wanneer men zich blijft blootstellen aan de zon, raakt de huid hieraan gewend en verdwijnen de symptomen uiteindelijk (vooral bij milde vormen). De volgende jaren kan die "eerste zon"-reactie blijven optreden.

Om dit te voorkomen moet men een goede zonnebescherming gebruiken. Voedingssupplementen op basis van bètacaroteen, selenium en huidprobiotica kunnen helpen, deze moeten wel minstens 2 tot 3 weken voor de blootstelling gestart worden. (Bij hevige zonneallergie kan er in overleg een met de dokter TIJDIG voor een cortisone-spuit gekozen worden.)

Zon en bepaalde "aandoeningen"

Zon en zwangerschap

Door de gewijzigde hormonen tijdens de zwangerschap kan bij de blootstelling aan de zon een zwangerschapsmasker ontstaan. Vooral in het begin van de zwangerschap moet men opletten. Een zonnecrème het hoge bescherming (SPF 50+) smeren is de boodschap. Een zwangerschapsmasker kan weg gaan na de zwangerschap, maar dit kan nadien nog opflakkeren bij blootstelling aan de zon. Voorkomen is beter dan genezen...

Zon en acné

Zon zorgt voor een uitdroging en een verdikking van de huid waardoor acné (tijdelijk) meer onder controle lijkt. Echter na de zomer zien we steeds een opflakkering van acné bij de vettere huid. De huid blijven verzorgen tijdens de zomer met de juiste producten en zonneproducten zal die opflakkering na de zomer verminderen.

Zon en eczeem

We zien een spontane verbetering van het eczeem in de zomer. Hierbij moet men wel opletten voor de (na)verzorging van de huid: extra lichaamscrème aanbrengen na het zwemmen in een zwembad, zeewater en zweet dienen goed afgespoeld te worden om uitdroging van de huid te voorkomen/verminderen. Een barrièrecrème kan gebruikt worden om letsels of gevoelige plekken te beschermen.

Zon en psoriasis

Psoriasis is een auto-immuunziekte waarbij de huid dikke schilfers/schubben en rode vlekken vertoont. Dit komt doordat de huid veel te snel hernieuwt en de huidcellen kunnen niet rijpen en komen los van de huid. Een UV-behandeling of behandeling met enkel zonlicht geeft een positief effect, maar er moet opgelet worden voor de intensiteit door het verhoogd risico op huidkanker.

Zon en Vitiligo

Vitiligo is een auto-immuunziekte waarbij de huid witte vlekken vertoont, waar die geen melanine meer kan produceren. Hierdoor is de natuurlijke weerstand van de huid verminderd. Deze huid vraagt een zonnecrème met hoge zonnefactor (SPF 50+).

Zon en geneesmiddelen

Sommige geneesmiddelen kunnen door UV-straling geactiveerd worden waardoor er fotoallergische of fototoxische reacties veroorzaakt worden. Het gaat hier om chemische stoffen die UV-licht absorberen waardoor ze veranderen en zo reacties op de huid veroorzaken. Omdat stoppen met deze medicijnen niet altijd mogelijk is, is het belangrijk om de huid tegen zonlicht te beschermen.

Fotoallergische reacties zorgen voor zwellingen en ontstekingen, dit kan reeds na 1 inname van het product. Deze reactie zal keer op keer plaatsvinden aangezien dit wordt opgeslagen in het immuunsysteem. De reacties lijken visueel op atopische dermatits en kunnen zich ook verder verspreiden naar de niet blootgestelde huid. Een allergische reactie is eerder traag, 24 tot 72u na blootstelling aan de zon.

Fototoxische reacties vinden alleen plaats als gevolg van een directe reactie van het product. Het immuunsysteem speelt hier geen rol. Fototoxische reacties vereisen een aanwezigheid van een grotere hoeveelheid aan product en veroorzaken een reactie gelijkaardig aan ernstige zonnebrand, ook al is de blootstelling aan de zon heel beperkt gebleven. Een toxische reactie is eerder snel, van enkele minuten tot enkele uren na blootstelling door de zon.

Veel gebruikte medicijnen die lichtgevoeligheid veroorzaken:

Anticonvulsivum (neuroleptica)

Antibiotica

Diuretica

Hypoglycaemica

Niet-hormonale ontstekingsremmers (NSAID's)

PDT Pro-fotosensitisers

Retinoïden

Bij twijfel, vraag raad aan uw dokter of apotheker!

De beste manier om zich tegen lichtgevoeligheid te beschermen als een fotoactief medicijn moet ingenomen worden, is het zoveel mogelijk vermijden van blootstelling aan de zon. Dit door het dragen van de geschikte kledij en het gebruiken van een zonnecrème met hoge beschermingsfactor (SPF 50+).

BRON: UZGent, Eucerin, La Roche Posay, Widmer, www.meteo.be, www.fondation-dermatite-atopique.org,